Opis: Ali-pašina džamija je sarajevska džamija. Komisije za očuvanje nacionalnih spomenika, na sjednici održanoj od 25. do 31. januara 2005. godine donijela je kojom se graditeljska cjelina Ali-pašina džamija sa haremom proglašava nacionalnim spomenikom Bosne i Hercegovine.

Džamiju je sagradio 1560/61. godine Hadim Ali-paša, budimski begler-beg 1551.–1553. i 1556.–1557. godine, uz to je bio temišvarski i egipatski begler-beg, u vrijeme kada je upravljao Bosanskim sandžakom (1550.–1551. i 1553. godine). Oko džamije se razvila Ali-pašina mahala, koja se prvi put spominje 1562. godine. Ali-paša, rodom iz Drozgometve u Sarajevskom polju, je u testamentu napisao da mu se uz mezar podigne džamija od sredstava njegovog vakufa . On je umro 1557. (neki izvori navode 1560.), a džamija se sagrađena 4 godine kasnije. Njegov nišan nema natpisa. Džamija je izgrađena u klasičnom istanbulskom stilu. Nad ulazom u džamiju nalazi se kamena ploča sa natpisom u stihovima na arapskom jeziku. Napisano je ukrasnim dželi-pismom:
"Njegova ekselencija gazi Ali-paša podiže u ime Boga dom dobrih ljudi. Na svijetu nema sličnog hrama, To je bogomolja istinske spoznaje, dom iskrenih vjernika. Bog nam nadahnu njen kronostih: Stjecište asketa, dom onih koji Boga ljude.(968)" (1560/61).

Džamija je 1884. godine obnovljena prema projektu zagrebačkog arhitekta Ćirila Ivekovića. U toku rata u Bosni i Hercegovine 1992-1995. džamije je pretrpela oštećenja nakon čega je restaurirana 2004. godine.

Ali-pašina džamija je jednoprostorna potkupolna džamija sa otvorenim vanjskim trijemom koji je natkriven malim kupolama i prigrađenom vitkom munarom . Džamija je sagrađena u vrhunskom umjetničkom nivou klasičnog stila osmanske arhitekture i predstavlja jednu od najbolje proporcionisanih džamija. Jedna je od sedam sarajevskih podkupolnih džamija iz tog perioda. Osnova džamije ima dimenzije 9,50X9,50 m. Zidovi su rađeni od fino tesanog kamena krečnjaka debljine oko 1,10 m, a preko trompi i tambura prelaze u kupolu. Za gradnju munare i u trijemu upotrijebljen je kamen sedra. Kupola i male kupole zidane su turskom ciglom tuglom.
Džamija je osvjetljena 2008. godine u sklopu projekta osvjetljenja građevina u Sarajevu.